راوی: حجة الاسلام و المسلمین سلیمی (خواهر زاده علامه عسکری)
مرحوم علامه عسکری عنایت خاص و توجه زیاد به شهید بزرگوار آیة الله العظمیٰ سید محمد باقر صدر (أعلىٰ الله مقامه الشريف) داشت و خیلی به ایشان ابراز علاقه میکرد. حتی در برههای هم شهید صدر از اساتید دانشکده علامه عسکری در عراق بود و در واقع مرحوم علامه عسکری خیلی به ایشان اهمیت میداد.
معروف است که شهید صدر در سنین جوانی (قبل از سنّ ۲۰ سالگی) به درجهی اجتهاد رسیده بود. اما به علّت سنّ پایینی که داشت آیة الله العظمیٰ خویی (رحمة الله عليه) حاضر نبود برای ایشان اجازهی اجتهاد بنویسد. در کل آیة الله خویی به این راحتیها برای کسی اجازهی اجتهاد نمینوشت. مرحوم علامهی عسکری میگفت: «در جلسهای که با حضور علماء در نجف برگزار شده بود، من بودم، شهید صدر هم حضور داشت، مرحوم آیة الله خویی نیز حاضر بود.» علامه عسکری میگفت: من مقابل همگان رو کردم به آیة الله خویی و گفتم که: «آیا [شما قبول دارید که] سید محمد باقر صدر مجتهد است یا نه؟» آقای خویی گفت: «مجتهد است» بعد علامه گفت: همان جا به آقای خویی گفتم: «پس اجازهی اجتهاد [ایشان را] به من بدهید» علامه عسکری با این اقدام، مقابل همگان از آیة الله خویی برای اجتهاد شهید صدر استشهاد گرفت و ایشان مجبور شد که اجازهی اجتهاد شهید صدر را بنویسد.
ماجرای اجتهاد شهید صدر به روایتِ کتابِ «محمد باقر الصدر السيرة و المسيرة…»
مطالعه این ماجریٰ به روایتی دیگر هم زوایای دیگری را روشن میکند و هم سند این نقل را تقویت میکند. همین ماجریٰ در کتاب «محمد باقر الصدر، السيرة و المسيرة في حقائق و وثائق» روایت شده است. کتابی که در آن شرححال شهید صدر بر اساس مدارک و مستندات تألیف شده است. تصویر و متن کتاب به همراه ترجمه آن تقدیم میشود:
إجازة السيّد الخوئي (رحمة الله عليه) السيد الصدر (رحمة الله عليه) بالاجتهاد
في أوائل تكليف السيد الصدر سمع السيد مرتضى العسكري السيد الخوئي يقول: «سید محمد باقر مجتهد است» أي «السيد محمد باقر مجتهد». و عندما سمع السيد الصدر بذلك أصرّ على السيد مرتضى العسكري أن يأخذ له في ذلك إجازة من السيد الخوئي، إلّا أنّ السيد الخوئي لم يكن ليعطيه ذلك لصغر سنّه.
و في أحد المجالس الذي ضمّ مجموعة من العلماء عمد السيّد العسكري إلى (تخجيل) السيّد الخوئي، فسأله: «السيد محمد باقر الصدر مجتهد أم لا؟»، فأجاب: «مجتهد»، فقال له: «اعطني إجازة اجتهاد»، فكان ذلك[1].
ترجمه: اجازهی اجتهاد آیة الله خویی (ره) به سید صدر (ره)
در اوائل تکلیف سید صدر، علامه عسکری، از آیة الله خوئی شنید که میگوید: «سید محمد باقر مجتهد است». وقتی سید صدر آن را شنید، به سید مرتضی عسکری اصرار کرد که در این باره اجازهی مکتوبی از آیة الله خویی بگیرد در حالی که سید خویی به سبب کمی سنّ سید صدر، به ایشان نمیداد.
در یکی از مجالسی که مجموعهای از علماء در آن حاضر بودند، علامه عسکری از روی قصد، سعی کرد آیة الله خویی را در رودربایستی بیاندازد. از ایشان پرسید: «آیا سید محمد باقر صدر مجتهد است یا نه؟» پاسخ داد: «مجتهد است»، سپس علامه به ایشان گفت: «پس اجازهی اجتهاد به من بدهید» و همینطور شد.[2]
«مرکز تألیف، اسناد و انتشارات نجف اشرف»[3] در صفحات مجازی خود، تصویر اجازهی اجتهاد شهید صدر را منتشر کرده است.
متن الإجازة:
«بسم الله الرحمن الرحيم
إنّ فضيلة العلامة قرّة عيني العزيز السيد محمّد باقر الصدر دام علاه قد تربّى في حوزتنا العلمية في النجف الاشرف وحضر ابحاثنا الأصولية والفقهية، فجدّ واجتهد حتّى تمت له ملكة الاستنباط والاجتهاد، فلكم ان تتحدثوا عن رأيه بما أنه اجتهاد شرعي. وأرجو الله تعالى ان يرفع به أعلام الدين و يجعله علماً للمسلمين. والسلام على كافّة اخواننا المؤمنين ورحمة الله وبركاته. ابو القاسم الموسوي الخوئي (الختم)»
ترجمه متن اجازه اجتهاد:
«بسم الله الرحمن الرحیم
علامهی فاضل، نورِ چشم عزیزِ من محمد باقر صدر (سربلندیاش مستدام) در حوزهی علمیهی ما در نجف اشرف پرورش یافت و در مباحث اصولی و فقهی ما حاضر شد در نتیجه جدیت و اجتهاد کرد تا آن که به ملکهی استنباط و اجتهاد رسید. میتوانید پیرامون نظر او سخن بگویید که سخن او اجتهاد شرعی است. و از خداوند متعال امیدوارم که بوسیلهی او اعلام دین برافراشته شود و او را عَلَمی برای مسلمین قرار دهد. و سلام بر همه برادران مؤمنمان و نیز رحمت خدا و برکات او. ابو القاسم الموسوی الخوئی (مُهر)»
منبع: محمد باقر الصدر السيرة المسيرة في حقائق و وثائق، أحمد عبد الله ابو زید العاملي، مؤسسة العارف للمطبوعات: ۱۴۲۷هـ – ۲۰۰۶م، بيروت-لبنان، ج۱، ص۲۸۳
————————————————————–
[1]– مقابلة مع السيد مرتضى العسكري (قناة المنار)؛ كلمة للسيّد مرتضى العسكري بتاريخ 16 / محرّم / 1422هـ في ذكرى السيّد الصدر؛ و نقل لي ذلك أيضا الحاج أبو إحسان النعماني بتاريخ 4 / 12 / 2004 م.
[2]– گفتوگوی شبکهی المنار با سید مرتضی عسکری؛ کلام سید مرتضی عسکری در تاریخ ۱۶ / محرّم / ۱۴۲۲ هـ در یادکرد شهید صدر؛ نیز این مطلب را حاج ابو احسان نعمانی برایم [مؤلف کتاب] در تاریخ ۴ / ۱۲ / ۲۰۰۴ م نقل کرده است.
[3]– مركز النجف الاشرف للتاليف والتوثيق والنشر.
